“Driver”
có lẽ là một trong các từ đơn giản nhất mà bất kỳ ai mới học tiếng Anh
cũng đều biết. Nghĩa của nó là “người lái xe”, hay như cách người Việt
ta vẫn thường gọi là “tài xế”.
Nhưng
trong lĩnh vực công nghệ thông tin, từ “driver” lại mang một nghĩa
khác: là “trình điều khiển”. Ví dụ như muốn máy vi tính của bạn xử lý
được các tập tin hình ảnh, cần có “driver đồ họa”, muốn xử lý được các
tập tin nhạc, cần “driver âm thanh”.
Để
dịch gấp một tài liệu từ tiếng Anh sang tiếng Việt, lần đầu tiên tôi
quyết định thử dùng ứng dụng trực tuyến Google Translator (ứng dụng dịch
thuật tự động của Google) đã có từ lâu. Ứng dụng này bị chê bai nhiều,
vì tiếng Việt thì muôn màu muôn vẻ mà trí tuệ của máy móc lại quá cứng
nhắc nên khi dịch tự động từ các ngôn ngữ khác về tiếng Việt, nghe vừa
lủng củng, vừa buồn cười lại thường thiếu chính xác, bởi vậy từ trước
tới giờ tôi không hề sử dụng. Nhưng vì tài liệu lần này quá dài, mà xem
chừng lại toàn câu văn đơn giản nên tôi mới thử nhờ đến sự hỗ trợ của nó
xem sao.
Tài
liệu tôi cần dịch liên quan tới giao thông đường bộ, thành ra từ
“driver” nói ở trên xuất hiện dày đặc. Và tôi đã bật cười ngay từ câu
dịch tự động đầu tiên: “Trình điều khiển khi vi phạm luật giao thông sẽ
bị CSGT dừng xe và xử phạt” Trình điều khiển??? Đọc các câu dịch tiếp
theo cũng đều thấy cách dịch tương tự. Lúc đầu tôi còn băn khoăn không
hiểu tại sao một từ phổ thông như thế mà Google có thể dịch sai được?
Sau rồi mới nhớ ra cái nghĩa thuộc phạm trù tin học ở trên.
Một
câu chuyện nhỏ thôi để thấy được trong thời đại vi tính này, sự lấn
lướt của công nghệ thông tin đối với các “giá trị cổ điển” mạnh mẽ tới
nhường nào. “Vốn từ” của ứng dụng Google Translator vốn được chung tay
xây dựng nên bởi những người sử dụng nó (nghĩa là thay vì nhờ nó dịch
hộ, anh có thể nhập cả câu nguyên gốc lẫn câu anh đã tự dịch vào cơ sở
dữ liệu để nó “học” theo, lần sau khi có người đưa câu cần dịch vào, nó
sẽ so sánh với các mẫu câu đã được “học” rồi phỏng dịch). Cái từ đơn
giản “driver” được nó chọn dịch là “trình điều khiển” thay vì “tài xế”,
có lẽ bởi số lượng “gia sư” dạy từ vựng cho nó là kỹ sư tin học nhiều
hơn số lượng các loại “gia sư” khác chăng?
Nói
tới đây, tôi chợt nhớ tới một chương trình hài mới sẽ được phát sóng
trên một kênh truyền hình kể từ cuối tháng 7 này. Tên chương trình là
“Xả xì choét”. Xì choét?!? Có lẽ không chỉ người nước ngoài khóc dở mếu
dở, mà cả những người Việt học thứ “tiếng Anh chân chính” cũng đến vã mồ
hôi với cái từ này (phiên âm từ stress: căng thẳng). Mặc dù là chương
trình hài, nhưng tôi cũng không ngờ nhà đài lại theo kịp thời đại đến
vậy, nghĩ mà rùng mình sợ hãi. Dăm bảy năm nữa, khéo những ngành nghề
vốn dĩ sử dụng ngôn ngữ cổ điển như văn thơ, báo chí... sẽ phải chung
tiền với nhau thuê mấy anh kỹ thuât viên lập trình một phần mềm dịch
thuật riêng biệt, phân biệt với phần mềm sử dụng ngôn ngữ thời đại số và
ngôn ngữ “cấp tiến” của lớp thanh niên “xì tin” bây giờ (!)
Tiêu đề: Giật mình về ngôn ngữ thời đại số 
Tue Jul 27, 2010 11:33 am
